Wie namen tijdens de Tweede Wereldoorlog in Nederland deel aan de klopjacht op Joodse onderduikers? Wie verraadden hen eigenlijk?




In het archief van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie en het Nationaal Archief trof onderzoeksjournalist Sytze van der Zee talloze dossiers aan waarin gewag werd gemaakt van het verraad van Joodse onderduikers. Veel van deze dossiers bleken zelden of nooit bestudeerd te zijn.




In Vogelvrij geeft Van der Zee de verraders, de verklikkers en de jodenjagers een gezicht. Hij schetst een verontrustend beeld van mensen en overheid: het schijnbaar gemak waarmee mensen andere mensen ‘verkochten’ en een overheid die haar zaakjes goed op orde had waardoor het oppakken wel erg gemakkelijk werd. Ook laat hij zien onder welke druk mensen stonden en tot welke daden zij bereid waren te komen wanneer hun eigen leven en dat van hun familie in gevaar was. Van der Zee’s overtuigende portretten van jodenjagers vormt fascinerende, maar tegelijkertijd ook huiveringwekkende lectuur.




In zijn Inleiding van deze nieuwe, volledig herziene editie van Vogelvrij, gaat Van der Zee ook uitgebreid in op zijn beslissing zijn medewerking te staken aan het project te achterhalen wie Anne Frank en de andere mensen in Het Achterhuis verraden. In het Nawoord bespreekt hij de ijzige ontvangst van de eerste editie van Vogelvrij. Over de eerste editie van Vogelvrij schreef de pers: 'Een goed geschreven, meeslepend, indrukwekkend en soms verbijsterend boek.’




Sytze van der Zee (1939 – 2024) was buitenlandcorrespondent van NRC Handelsblad, adjunct-hoofdredacteur van Elsevier en hoofdredacteur van Het Parool. Eerder verschenen van hem o.a. Voor Führer, Volk en Vaderland en het boek Potgieterlaan 7 dat veel stof deed opwaaien.