Er zijn steeds meer ouderen die tot op hoge leeftijd gebitselementen behouden. Omdat veel ouderen kampen met ouderdomsziekten waarvoor zij vaak medicatie gebruiken, is voor mondhygiënisten kennis van gerodontologie in toenemende mate van belang.

In het laatste deel van de levensloop kan de vitaliteit afnemen. Aan het begin van die afname is er meestal een fase van kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid is een moeilijk te definiëren begrip. Belangrijke kenmerken zijn multimorbiditeit en beperkingen in de (instrumentele) algemene dagelijkse levensverrichtingen ((I)ADL). Na de fase van kwetsbaarheid kan zich een fase van zorgafhankelijkheid aandienen. Meestal is het lastig tussen deze twee fasen een duidelijke scheidslijn aan te brengen.

Veel (mond)gezondheidsproblemen ontstaan bij de intrede van kwetsbaarheid, een conditie met een verhoogd risico op (vooral fysiek) functieverlies. Kwetsbaarheid zegt iets over de ernst en de snelheid van het verouderingsproces en is gerelateerd aan de zogenoemde ‘geriatrische trias’: de verwevenheid tussen problemen in het medische, sociaalpsychologische en cognitieve domein.

Kwetsbaarheid kan leiden tot mondproblemen, als gevolg van verminderde dagelijkse mondverzorging. Een slechte mondgezondheid kan het risico op enkele ziekten vergroten. Bij kwetsbare ouderen kan om diverse redenen het bezoek aan de mondzorgpraktijk in de knel komen, terwijl zorgafhankelijke ouderen hiertoe zelfs niet meer in staat zijn. Hierdoor ontstaan ernstige problemen die vaak niet eenvoudig zijn op te lossen. Daarom mag de kwetsbare en zorgafhankelijke oudere niet uit het oog worden verloren en dient de mondzorgverlener te anticiperen op en te handelen bij zorguitval.

Het vergt ervaring en kennis van de gerodontologie om kwetsbaarheid te onderkennen en er adequaat op te reageren. Wanneer de mondzorgverlener oog krijgt voor deze zaken, kan hij of zij veel beter inzetten op een levensloopbestendige mondgezondheid. Preventie en inter- en intraprofessioneel samenwerken zijn daarbij cruciaal. Het opstellen van een haalbaar en pragmatisch individueel mondzorgplan geeft richting aan de benodigde zorg.