Architect, ondernemer en spoorwegingenieur: de vergeten compagnon van H.P. Berlage

Architect, spoorwegingenieur en ondernemer Theodor Sanders zette zich onvermoeibaar in voor de vooruitgang op technisch, economisch en maatschappelijk gebied. Opgeleid in Delft en Wenen, bouwde hij villa’s in Apeldoorn en Baarn. Sanders droeg bij aan de opbloei die Amsterdam eind 19e eeuw doormaakte, een leertijd voor zijn jongere compagnon Berlage.

Met internationale zakenpartners begon Sanders panorama’s en panoptica die leerzaam vermaak boden aan Amsterdammers, Kopenhagers en Parijzenaars. Ook ontwierpen Sanders en Berlage ’s lands eerste sportcomplex. Als spoorwegondernemer legde Sanders tram- en lokaalspoorwegen aan. Zijn Noord-Hollandsche Tram ontsloot het Waterland en bracht het toerisme naar Marken en Volendam. Op Sicilië begeleidde hij de aanleg van het spoor om de Etna.

Zijn vader was samen met Abraham Kuyper grondlegger van de gereformeerde zuil, maar Theodor Sanders werd radicaal progressief-liberaal. Zij aan zij met zijn vrouw Cateau Huidekoper streed hij voor geboortebeperking, vrouwenkiesrecht, arbeidersrechten en onderwijsvernieuwing. Anders dan zijn gewezen compagnon Berlage raakte Sanders na zijn dood snel vergeten.

Dit boek reconstrueert zijn leven en werk aan de hand van archiefstukken, publicaties en tal van andere bronnen. In elk hoofdstuk — opgehangen aan een locatie en jaartal — plaatst de auteur een zakenpartner, medestander, tegenstrever, vriend of familielid naast Sanders. Zo komt ook zijn netwerk aan bod.